ลักษณะคำประสม

คำประสม

         คำประสม  คือ  คำที่สร้างจากคำมูลตั้งแต่สองคำขึ้นไป  เกิดเป็นคำใหม่  มีความหมายใหม่  แต่ยังมีเค้าของความหมายเดิม  ส่วนมากมักเป็นการประสมคำระหว่างคำไทยกับคำไทย  แต่อาจมีคำประสมบางคำที่ประสมระหว่างคำไทยกับคำภาษาอื่น  

 ลักษณะสำคัญของคำประสม

1. เกิดจากคำมูลตั้งแต่สองคำขึ้นไปมาประสมกันแล้ว        

 เกิดความหมายใหม่ แต่ยังมีเค้าความหมายเดิมอยู่   เช่น

                 พ่อ                 หมายถึง           สามีของแม่

                 ตา                  หมายถึง           พ่อของแม่

                พ่อตา              หมายถึง           พ่อของภรรยา

                ลูก                  หมายถึง           บุตร

                น้ำ                   หมายถึง           ของเหลว

                ลูกน้ำ              หมายถึง            ลูกของยุง

2. สามารถแยกเป็นคำๆได้  และคำที่แยกได้แต่ละคำมีความหมายต่างกัน  

เมื่อนำมารวมกันความหมายต่างจากคำเดิม เช่น    

                แม่บ้าน  

    แม่                   หมายถึง           หญิงผู้ให้กำเนิด

                บ้าน                  หมายถึง           ที่อยู่อาศัย

                แม่บ้าน              หมายถึง           หญิงผู้จัดการงานในบ้าน

               คอห่าน

               คอ                   หมายถึง                ส่วนของร่างกายที่ต่อศีรษะกับตัว

               ห่าน                 หมายถึง             ชื่อนกจำพวกเป็ด  คอยาว

               คอห่าน             หมายถึง             ส่วนของโถส้วม

3. คำที่มาประสมกันจะเป็นคำมูลในภาษาใดก็ได้  เช่น

               เข็มทิศ              (ไทย  +  สันสกฤต)    

   รถเก๋ง                  (บาลี  +  จีน)

               ห้องโชว์            (ไทย  +  อังกฤษ)        

   ราชวัง               (บาลี  + ไทย)

               ปักษ์ใต้             (สันสกฤต  +  ไทย)    

   โปรแกรมหนัง     (อังกฤษ  +  ไทย)

 4. คำประสมที่เกิดจากคำมูล  ซึ่งมีลักษณะเป็นการย่อคำหลาย ๆ คำ ส่วนมากมักจะขึ้นต้น

ด้วยคำว่า  นัก  ชาว   ช่าง หมอ   การ   ความ   ผู้   ของ   เครื่อง   ที่   เช่น    

   นัก                 นักร้อง    นักเขียน   นักเรียน   นักสู้

   ชาว                ชาวบ้าน   ชาวเมือง   ชาวนา   ชาววัง  

   ช่าง                ช่างไม้    ช่างเสริมสวย    ช่างไฟฟ้า      

   หมอ               หมอดู    หมอความ   หมอผี   หมอนวด  

   การ                การบ้าน   การเมือง   การไฟฟ้า   การคลัง  

   ความ              ความดี    ความชั่ว   ความสุข   ความทุกข์  

   ผู้                   ผู้ใหญ่   ผู้ดี   ผู้อำนวยการ   ผู้น้อย   ผู้ร้าย 

   ของ                ของใช้   ของไหว้   ของเล่น    ของชำร่วย

   เครื่อง             เครื่องหมาย    เครื่องบิน    เครื่องมือ

               ที่                   ที่นอน   ที่ดิน    ที่เขี่ยบุหรี่   ที่เที่ยว   ที่พัก      

5. คำประสม  จะเป็นคำชนิดใดประสมกันก็ได้    เช่น

              นาม  +  นาม                  เช่น      แม่น้ำ   พ่อบ้าน   แปรงสีฟัน

              นาม  +   กริยา                เช่น      แบบเรียน   เข็มกลัด   ยาดม

              กริยา  +   นาม                เช่น      กินใจ   เล่นตัว   เข้าใจ   ได้หน้า

              นาม  +   วิเศษณ์             เช่น      น้ำแข็ง    ถั่วเขียว   หัวหอม  

              กริยา  +    กริยา             เช่น      ต้มยำ   พิมพ์ดีด   จดจำ   ท่องจำ  

              บุพบท  +   นาม              เช่น      ข้างถนน   นอกคอก   ต่อหน้า

              วิเศษณ์  +   วิเศษณ์        เช่น      อ่อนหวาน   หวานเย็น

              วิเศษณ์  +  คำนาม          เช่น     อ่อนข้อ   สองหัว